Ślady Polaków na Syberii

Treść

Historia naszego Narodu nierozer-walnie związana jest z miejscami, gdzie żyli nasi przodkowie. Nie zawsze był to kraj ojczysty. Przykładem tego była i jest Syberia - miejsce zesłania, cierpienia i zniewolenia, ale też - paradoksalnie - sukcesu cywilizacyjnego Polaków. Geograficznie Syberia jest krainą leżącą za Uralem, oddaloną od Polski o kilka tysięcy kilometrów, jednak znacznie bliższa jest nam jako przestrzeń duchowa, gdyż trwale wiąże się z niezwykle dramatyczną historią wygnań wielu pokoleń Polaków. To bolesne doświadczenie politycznych prześladowań przez zaborców zostało odzwierciedlone w pojęciu Sybiru, które swoim zasięgiem wykracza poza granice Syberii. Oprócz martyrologii miało ono również wymiar bardziej optymistyczny, przybierający kształt nadziei urzeczywistnianej przez realizowanie się, pomimo wielu przeciwności, Polaków w Syberii jako cenionych lekarzy, nauczycieli, wybitnych naukowców czy nawet przedsiębiorców i gubernatorów, którzy wnieśli bardzo istotny, wręcz cywilizacyjny wkład w rozwój tego obszaru. I właśnie te dwa aspekty obecności Polaków na "nieludzkiej ziemi" przewijają się przez książkę Anny Kubajak, której tradycje rodzinne także powiązane są z Syberią. Praca ta ma charakter albumowy i wyróżnia się pięknym opracowaniem z licznymi zdjęciami współczesnych znaków pamięci, wspaniałej syberyjskiej przyrody, jak również reprodukcjami obrazów i grafik wybitnych polskich malarzy. Publikacja podzielona została na cztery części. Pierwsza z nich prezentuje przykłady upamiętnienia losów zesłańców poprzez pomniki, działalność ważnych muzeów, ale również organizacji społecznych. Przedstawia patronów sybiraków - M.B. Grodziecką i św. Rafała Kalinowskiego, a także świętego prawosławnego pochodzenia polskiego Innocentego Kulczyckiego. Kreśli też historię początków polskich kontaktów ze Wschodem i silnego oddziaływania Polaków na rosyjską kulturę. Kolejna część albumu zwraca uwagę na sposób odzwierciedlenia zesłań w literaturze i malarstwie. Ilustrują to wybrane grafiki A. Grottgera, J. Malczewskiego, obrazy A. Sochaczewskiego i innych polskich artystów, zestawione z fragmentami utworów narodowych wieszczów: A. Mickiewicza, J. Słowackiego, Z. Krasińskiego czy C.K. Norwida. Autorka proponuje również spojrzenie na Syberię jako kolonię karną, ogromne więzienie bez krat, opisując system kar carskich, dzieje powstania nadbajkalskiego, a także ukazuje rolę Kościoła katolickiego i jego prześladowanie. Sięga też do historii XX-wiecznych prześladowań, które ze względu na niespotykaną wcześniej skalę, natężenie terroru i okrucieństwa przybrały miano Golgoty Wschodu. Ostatni fragment omawianej publikacji dotyczy Syberii jako miejsca, gdzie pomimo przeciwności zesłańcy potrafili się organizować i odnosić sukcesy. Zarysowane są więc sylwetki wyróżniających się Polaków, jak np. Alfonsa Koziełł-Poklewskiego (przedsiębiorcy, który odniósł niebywały sukces i nie szczędził pieniędzy oraz sił na pomoc dla rodaków), Aleksandra Despot-Zenowicza (gubernatora ofiarnie pomagającego swoim rodakom), Benedykta Dybowskiego (wybitnego naukowca). Opisane są również dokonania związane m.in. z wkładem Polaków zesłańców w rozwój Irkucka. Marek Żelazny Anna Kubajak, "Sybir i Syberia w dziejach narodu polskiego", Wydawnictwo Kubajak, Krzeszowice 2008. Książkę można będzie nabyć w księgarniach "Naszego Dziennika": w Warszawie, al. Solidarności 83/89 (w pobliżu placu Bankowego), tel.(22) 850 60 20; e-mail: ksiegarnia.wawa@naszdziennik.pl; oraz w Krakowie, ul. Starowiślna 49, 31-038 Kraków, tel.(12) 431 02 45 (możliwość realizacji zamówień telefonicznych); e-mail: ksiegarnia@naszdziennik.pl. "Nasz Dziennik" 2008-12-22

Autor: wa