"Pieśni religijne" Góreckiego

Treść

W grudniu tego roku znakomity polski kompozytor Henryk Mikołaj Górecki obchodzi swoje 75. urodziny. Z tej okazji ukazał się album z pieśniami chóralnymi a cappella, na której znajdują się m.in. pieśni maryjne i "Pieśń Rodzin Katyńskich op. 81". Górecki bardzo często podkreśla swe silne przywiązanie do Ojczyzny, do historii, religii i kultury. "Skoro chodzimy po tej ziemi, to cośkolwiek też jesteśmy za nią odpowiedzialni i coś z tej ziemi w nas jest" - wyznaje kompozytor. Jego twórczość stanowi jedno z najbardziej indywidualnych zjawisk w sztuce przełomu XX i XXI wieku. Popularności dodało mu nagranie III Symfonii "Symfonii pieśni żałosnych op. 36" na sopran solo i orkiestrę, które w latach 90. było światowym bestsellerem płytowym utrzymującym się przez kilkanaście miesięcy na szczytach list przebojów w Stanach i Europie, bijąc na głowę gwiazdy popowe i rockowe. Obecny dwupłytowy album zawiera utwory na chór a cappella pochodzące z okresu 1975-2004, ale większość została napisana w latach 1979-1988, gdy był to dla Polaków trudny czas. Wtedy enklawą stały się dla niego dwie sfery: mądrość ludowa i duchowość religijna. Program albumu jest podzielony na dwie części, pierwsza płyta to pieśni ludowe, druga - religijne. Z pieśni ludowych nagrano: "Wisło moja, Wisło szara op. 46" z 1981 r. (niby-kołysanka nasycona pięknymi współbrzmieniami, o wznoszącej i naprzemian opadającej linii melodycznej, co symbolizuje płynięcie i falowanie rzeki, symbolu "ukochanej krainy"). Dalej mamy 6 pieśni ludowych "Szeroka woda op. 39" z grudnia 1979 r. dedykowanych krakowskim przyjaciołom. W warstwie muzycznej są to arcydzieła indywidualnego opracowania polskiego folkloru. Druga płyta to pieśni religijne, a tam "Przybądź Duchu Święty op. 61" z 1988 r., znany hymn, modlitwa o światłość Ducha Świętego. Dalej jest "Totus Tuus" z dedykacją: "Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II na Jego III pielgrzymkę do kraju". Kolejne dzieła to pięć pieśni maryjnych dedykowanych w 1985 r. ks. kard. Franciszkowi Macharskiemu. Cykl "Zdrowaś bądź Maryja op. 54" zachowuje prostotę słów i melodii oryginalnych pieśni kościelnych, które uzyskały pod piórem kompozytora rysy jego stylu i nawiązały do atmosfery maryjnych pieśni, śpiewanych podczas nabożeństw majowych. Wzmożony efekt powtarzalności przeniósł je ze sfery śpiewu w sferę kontemplacji i zatopienia się w modlitwie. Wstrząsająca w wyrazie jest "Pieśń Rodzin Katyńskich op. 81" skomponowana w 2004 r. na prośbę i do tekstu Tadeusza Lutoborskiego, przepełnionego ideą patriotyzmu. W utworze tym panuje atmosfera smutku i przerażenia, zdominowana przez niskie rejestry głosów, w jednorodnym rytmie. Pojawia się moment rozjaśnienia, gdy mowa jest o polskim Ojcu Świętym, wtedy melodia sopranu, jedyny raz wznosi się wyżej wspierana "pogodną" harmonią; a gdy mowa o tym, jak zostać Polakiem - w warstwie muzycznej następuje tzw. kadencja doskonała. To szokujące i piękne dzieło. Zwieńczeniem albumu jest "Amen op. 35" jeden z najbardziej znanych utworów Góreckiego, gdzie tekst to jedno słowo "amen" powtarzane 16 razy, a całość oparta na zjawiskowej dramaturgii i muzycznej kreacji. Chór Polskiego Radia z Krakowa pod batutą Włodzimierza Siedlika to wybitni wykonawcy dzieł Góreckiego. Wprowadzają nas w atmosferę autentycznej, głębokiej religijności, mającej swe źródła w pobożności ludowej, podniesionej jednak do wymiaru uniwersalnego i do najgłębszego przeżycia sacrum. Proste słowa, które opracował muzycznie Górecki doskonale wpisują się w muzykę przejmującą do głębi, a budowaną oszczędnymi środkami. Wszystko jest na miejscu i podane z niebywałym wyczuciem. Śpiew chórzystów jest pełen energii, dobra dynamika, elegancka artykulacja, choć nie do końca przekonuje dbałość o czytelność tekstu. Na koniec przytoczę słowa kompozytora: "dla mnie muzyka jest rezultatem religijnej koncentracji i medytacji. Zobaczyć czystą wodę, zieloną trawę, zdrowe lasy, odetchnąć czystym powietrzem. Widzieć Stwórcę wszystkiego - i dla niego pisać". ks. Arkadiusz Jędrasik Henryk Mikołaj Górecki: Utwory na chór a cappella • Chór Polskiego Radia Polskie Radio, 2008 PRCD 11 04-1105 "Nasz Dziennik" 2008-10-11

Autor: wa