Pamięć o zmarłych i żyjących

Treść

Zdjęcie: Robert Sobkowicz/ Nasz Dziennik

Uroczystość Wszystkich Świętych to także czas zbiórek i kwest na ratowanie zabytkowych nagrobków, ale również kwest charytatywnych na pomoc osobom ubogim i bezdomnym.

Cmentarze to miejsca szczególnej pamięci o zmarłych, ale często też wielu zabytków, które bez wsparcia społeczeństwa nie przetrwałyby dla przyszłych pokoleń. Bogate w sztukę sakralną są nekropolie Podkarpacia. Szczególnym miejscem na tej mapie jest Stary Cmentarz w Jarosławiu, który został założony w 1784 r., 2 lata wcześniej niż Cmentarz Łyczakowski we Lwowie, o 6 lat wcześniej niż warszawskie Powązki i o 9 lat wcześniej niż cmentarz Rakowicki w Krakowie. Rokrocznie dzięki ofiarności odwiedzających jarosławską nekropolię odnawiane są kolejne bezcenne zabytki. Na Starym Cmentarzu w Jarosławiu spoczywają m.in. bohaterowie powstań z 1831 i 1863 r., wśród nich bohater narodowy, jeden z dowódców Powstania Styczniowego płk Leon Czechowski, ks. Henryk Jakliński, żołnierze II wojny światowej, historycy, a także twórcy kultury, jak chociażby Michał Zieliński – autor słynnej piosenki „Serce w plecaku”.

Jarosławska nekropolia bogata jest w sztukę nagrobną. Jednym z najstarszych jest figuralny nagrobek nad mogiłą Stanisława Kamieńskiego z 1840 r., który przedstawia płaczącą, ubraną w antyczne szaty, wspartą na krzyżu kobietę w otoczeniu trojga dzieci opłakujących śmierć męża i ojca. Równie piękny, co stary jest ukazujący antyczny obraz śmierci nagrobek zmarłej w 1828 r. Brygidy z Jaśkiewiczów Modrzejowskiej autorstwa lwowskiego rzeźbiarza Antona Schimsera. Na uwagę zasługują też piękne i cenne obeliski poświęcone pamięci burmistrza Gustawa Adolfa Weissa, braci Żmudzińskich czy zdobiony płaskorzeźbami grobowiec rodziny Wojciechowskich. Ich autorem jest Ludwik Tyrowicz, lwowski rzeźbiarz i mistrz kamieniarski żyjący w latach 1861-1930. Te i wiele innych zabytkowych nagrobków nie przetrwałoby, gdyby nie zabiegi restauratorskie.

Dzisiaj już po raz 22. prowadzona jest zbiórka organizowana przez nauczycieli i uczniów Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Książąt Czartoryskich. Na renowację kolejnych zabytków cmentarnych kwestuje młodzież, ale także przedstawiciele Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia oraz władz miasta i powiatu. W ubiegłym roku zebrano ponad 9 tys. złotych.

Do jutra potrwa też organizowana już po raz 12. zbiórka na renowację Starego Cmentarza w Rzeszowie przy ul. Targowej, gdzie spoczywa ok. 40 tysięcy mieszkańców stolicy Podkarpacia, w tym powstańców i znanych rzeszowian. Na nekropolii, która funkcjonowała w latach 1792-1909, zachowało się ponad sześćset zabytkowych obiektów. Dzięki ubiegłorocznej zbiórce organizowanej przez Stowarzyszenie Opieki nad Starym Cmentarzem w Rzeszowie na nekropolii udało się odnowić 11 zabytkowych nagrobków.

Kwesta trwa także na Starym Cmentarzu w Jaśle i choć w tym mieście ze względu na zniszczenia II wojny światowej nie ma zbyt wielu zabytkowych obiektów, to te, które ocalały, są poddawane pracom remontowo-konserwatorskim. W ostatnich latach udało się odrestaurować m.in. grobowiec Wojciecha Pietrzyckiego z figurą Piety autorstwa Józefa Sroczyńskiego z 1901 roku. Blask odzyskała także kaplica cmentarna na najstarszej jasielskiej nekropolii. Wyremontowany został również pochodzący z końca XIX wieku nagrobek Lazarowiczów. Renowacji poddano też pochodzący z końca XIX wieku nagrobek Januszka Poruszyńskiego z figurą anioła, a także pomnik poświęcony żołnierzom walczącym w czasie I wojny światowej, usytuowany na cmentarzu Wojennym.

Z myślą o potrzebujących

Uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny to także czas pamięci o żyjących. Największą zbiórką charytatywną na Podkarpaciu na rzecz pomocy osobom bezdomnym i potrzebującym jest kwesta organizowana przez Rzeszowskie Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta. Na kilkudziesięciu cmentarzach Rzeszowa i okolic dziś i jutro kwestować będzie ponad pół tysiąca wolontariuszy, głównie młodzież. Zebrane pieniądze zostaną przeznaczone m.in. na realizację programu wychodzenia z bezdomności pensjonariuszy rzeszowskiego schroniska. Jak podkreśla w rozmowie z NaszymDziennikiem.pl Aleksander Zacios, prezes Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta w Rzeszowie, zebrane pieniądze w dużej mierze pomogą zabezpieczyć podstawowe potrzeby bezdomnych przed zbliżającą się zimą. – Dzięki ofiarom ludzi wrażliwych na potrzeby innych nasi bezdomni będą mieli dach nad głową, a ubodzy ciepły posiłek w okresie zimowych chłodów – informuje prezes Zacios. Rzeszowska kwesta nie jest jedyną w woj. podkarpackim. Podobne akcje odbywają się m.in. przed cmentarzami w Tarnobrzegu, Przemyślu, Sanoku czy Jarosławiu. 

Mariusz Kamieniecki
Nasz Dziennik, 1 listopada 2014

Autor: mj