Normandia o Polakach nie zapomniała

Odsłonięcie popiersia gen. Stanisława Maczka w Mont-Ormel w Normandii to główny punkt uroczystości 70. rocznicy walk w z Niemcami w „kotle Falaise”.

Popiersie gen. Maczka dowódcy 1. Dywizji Pancernej, pierwsze w Normandii (Francja), zostanie odsłonięte przez przedstawicieli polskich i francuskich władz państwowych, a także syna generała. W memoriale bitwy pod Falaise zostaną złożone wieńce przy akompaniamencie orkiestry 27. Batalionu Strzelców Alpejskich. W uroczystościach będą uczestniczyć także oficjalne delegacje ze Stanów Zjednoczonych i Kanady. Przybędą weterani z Polski i Wielkiej Brytanii.

Pomysł postawienia popiersia gen. Maczka na polu bitwy pod Falaise wyszedł od Tomasza Orłowskiego, polskiego ambasadora we Francji. Podkreślał on wcześniej, iż polscy żołnierze wykazali się dużym bohaterstwem latem 1944 r. podczas lądowania w Normandii, ale również ponieśli jedne z największych strat. Mieszkańcy tego terenu o tym nie zapomnieli. – Nawet w czasach, kiedy część pamięci nam zabrano, Normandia nigdy Polaków nie zapomniała – podkreślał Orłowski.

Pomnik generała stoi na wzgórzu 262. nazywanym Maczuga, które stanowiło miejsce bohaterskiej obrony polskich pancerniaków, i „spogląda na pole bitwy”. Jest ulokowany nieopodal memoriału upamiętniającego bitwę pod Falaise i Chambois. Popiersie wykonane z brązu i umiejscowione na cokole stanowi – jak wyjaśnia mjr Artur Pinkowski z 11. Dywizji Kawalerii Pancernej – kopię rzeźby z Żagania.

W uroczystości wezmą udział poznańscy harcerze oraz motocykliści z grupy „Patria”. O udział harcerzy w trwających od czerwca uroczystościach związanych z 70. rocznicą D-Day zabiegał ambasador Orłowski. Zaproponował im rajd szlakiem „polskich” bitew normandzkich. – Będziemy robili wielki zjazd polskich harcerzy. Mam nadzieję, że z czasem ten rajd harcerski stanie się elementem przejmowania tradycji kombatantów i nie będzie już tylko rajdem polskim we Francji, ale rajdem alianckim poświęconym naszej wspólnej historii walki o wolność – podkreślił ambasador.

Śladami 1. Dywizji Pancernej

Z kolei uczestnicy rajdu motocyklowego „Patria” już po raz czwarty udają się śladami 1. Dywizji Pancernej. W skład grupy wchodzi 45 osób, które przejadą trasą oddziałów gen. Maczka, począwszy od Normandii, przez Belgię i Holandię, do Niemiec.

W ramach uroczystości przewidziano także Mszę św. na polskim cmentarzu wojskowym w Urville-Langannerie. Zostanie ona odprawiona przez rektora Polskiej Misji Katolickiej we Francji ks. Stanisława Jeża. Artyści zaprezentują spektakl muzyczny pt. „Pamięci naszych ojców” odwołujący się do filmów i utworów związanych z II wojną. Będzie koncertowała orkiestra 27. Batalionu Strzelców Alpejskich. Zostanie także zaprezentowane sto pierwszych egzemplarzy komiksu „Les Lions de Maczek” autorstwa Philippe’a Zatka.

Dywizja pancerna dowodzona przez gen. Maczka wylądowała w Normandii na plaży Juno w czerwcu 1944 roku. Następnie wzięła udział w walkach mających na celu zamknięcie w kotle niemieckich oddziałów pod Falaise. Polscy żołnierze podczas tych walk odznaczyli się szczególnym bohaterstwem.

Walki pod Falaise zadecydowały o losach bitwy o Normandię. Otoczono w tym rejonie ok. 100 tys. żołnierzy niemieckich. Od 19 do 21 sierpnia siły niemieckie chciały wydostać się z kotła. Zamknęła im drogę Polska 1. Dywizja Pancerna w rejonie Chambois i Montormel, odpierając nieprzerwane ataki Niemców, a także ataki na tyły znanego z okrucieństwa 2. Korpusu Pancernego SS.

Amerykański gen. Dwight Eisenhower wspominał: „Przeszedłem przez całe pole, oglądając sceny, które mógłby opisać tylko Dante. Momentami szło się wyłącznie po rozkładających się ludzkich szczątkach. To jedna z największych wojennych rzezi”. W ocenie brytyjskiego marszałka Bernarda Montgomery’ego, był to „początek końca wojny”.